Cultuur is een prachtig iets – hoe onder andere muziek, kleding, geloof en eten, maar ook gedrag, handelingen en taalgebruik zo ontzettend veel kunnen zeggen over de streek waar je je in bevindt, is en blijft een bijzonder fenomeen.
Maar naast de vele verschillen tussen culturen, zijn er ook vaak opvallend veel overeenkomsten te vinden in de culturen van twee of meer geheel verschillende landen.
De culturen die bijvoorbeeld lijken op de Nederlandse cultuur zijn de Duitse, Vlaamse, Zweedse en Deense cultuur.
Dit klinkt als veel en in sommige opzichten zal je het er waarschijnlijk niet mee eens zijn, maar in dit artikel willen we graag laten zien in welke opzichten deze landen met ons de hand kunnen schudden op gebied van gebruiken en cultuur.
Inhoudsopgave
Wat hoort er bij de Nederlandse cultuur?
Voordat we dieper ingaan op het beantwoorden van deze vraag en de vragen die nog gaan komen, willen we nog even ter verduidelijking het volgende aangeven: met de beschrijvingen van culturen kan het voorkomen dat er wat algemenere gebruiken, handelingen of andere zaken naar voren komen waarvan jij vindt dat deze totaal niet bij jou of je cultuur passen.
We proberen echter zoveel mogelijk te letten op geschiedenis en metingen om zo tot bepaalde overeenkomsten en conclusies te komen.
Dus mocht het voorkomen dat iets volgens jou niet past, dat houdt dit niet in dat wij insinueren dat dit wel bij jou zou moeten passen.
De Nederlandse cultuur volgens Nederland
Wat er precies bij de Nederlandse cultuur hoort, is zoals elke cultuur niet met een paar zinnen omschreven. Het kan bovendien voor de ene persoon ook heel anders voelen dan voor zijn of haar buurman.
Vind jij het Koningshuis bijvoorbeeld onmisbaar als onderdeel van onze cultuur, of is Pakjesavond het meest Nederlandse wat je kunt bedenken?
Uit een onderzoek waarin Nederlanders vanaf zestien jaar mochten beantwoorden wat ze het meest typerende vonden voor Nederland, kwamen uit de 185 keuzemogelijkheden twintig antwoorden het meest naar voren.
Naast antwoorden als ‘tulpen’, ‘oranjegevoel’ en ‘Amsterdamse grachten’, kwam er toch een vrij gevarieerde top vijf uit, met van onder naar boven de Elfstedentocht, fietsen, Pakjesavond/Sinterklaas, Koningsdag en helemaal bovenaan de lijst onze Nederlandse taal.
Water en oliebollen
Omschrijft dat dan de Nederlandse cultuur? Niet helemaal – het is meer een lijst van wat Nederlanders associëren met hun land.
Dat is ook waarom antwoorden als ‘oliebollen met Oud en Nieuw’ en ‘het Wilhelmus’ veel naar voren kwamen. Maar maakt dat het onze cultuur?
Vraag bijvoorbeeld eens aan een buitenlander wat ze bij onze cultuur vinden, en de antwoorden zullen dan al vaker uitlopen van ‘dijken en vechten tegen water’ tot ‘legaal wiet roken en gierigheid’, waarbij eerstgenoemde meer door historici en politici genoemd zou worden, en het tweede vooral door jongeren en toeristen.
Vergelijken met andere culturen
Je zult al merken dat je er op deze manier niet snel uitkomt wat de Nederlandse cultuur precies inhoudt, maar om toch antwoord te kunnen geven op de vraag ‘welke culturen lijken veel op de Nederlandse cultuur?’, zullen we even onze eigen aanpak hierin duidelijk maken.
In plaats van te kijken naar wat allemaal typisch bij Nederland past, maar ook in andere landen voorkomt, kijken we naar landen die om bepaalde redenen – bijvoorbeeld hun geschiedenis of ligging – een potentiële kandidaat zou kunnen zijn voor overeenkomsten in cultuur en zo ja: op welke basis dit is.
Geschiedenis: kolonies en oude stammen
Laten we eerst kijken naar de geschiedenis. In de Gouden Eeuw hebben we namelijk veel koloniën opgeëist en hiermee mogelijk ook veel cultuur verspreid.
Dit valt echter tegen; in zowel Indonesië en Zuid-Afrika als alle andere ingenomen gebieden zoals locaties in India en Brazilië, zijn zeker veel sporen te zien van onze aanwezigheid, zoals in de taal of naamgevingen, maar dankzij de cultuur die de landen voor onze komst al zo lang hadden, is er niet veel sprake van culturele overeenkomsten.
Maar als we verder teruggaan in de tijd dan? Dan kom je al snel uit bij landen die zich in stammen vermengden of afreisden naar andere plekken om hun gebied uit te breiden.
Waar Nederland bijvoorbeeld oorspronkelijk vooral bewoond werd door de Franken, Friezen en Saksen, kwam er sinds de komst van de Vikingen in 810 veel verandering in het leven van de Friezen.
Neem een kijkje naar het land van oorsprong van de Vikingen en je kunt al snel Scandinavië op het lijstje zetten van mogelijke cultuurpartners.
En wat blijkt: we hebben zeker interessante overeenkomsten met onze noordelijke vrienden.
Als eerste zijn er al interessante overeenkomsten te vinden met Scandinaviërs in onze talen; hierin bedoelen we niet alleen dat we vertakkingen hebben in dezelfde stamtalen, maar ook dat zowel hier als daar vaak een informele sfeer hebben in taalgebruik.
Ook gelijkheid en democratie zijn in veel Scandinavische landen minstens zo belangrijk als in Nederland; het is ook niet zonder reden dat het meeste “progressieve” nieuws uit een van deze streken komt.
Zweden en Denemarken
Extra interessant zijn hierin de Denen en Zweden: net als veel Nederlanders hebben veel Denen een nuchtere, down-to-earth-instelling en blijkt uit cijfers dat ze net zo openhartig zijn tegenover migranten en andere landen als wij en ook evenveel vertrouwen hebben in hun politieke en rechtssysteem als de gemiddelde Nederlander.
Daarnaast heeft Zweden ook een interessante band met Nederland; in de 17e eeuw voerden we een oorlog met hen onder meer om handelsroutes.
Nadat Michiel de Ruyter deze oorlog uiteindelijk hielp te winnen, werd er een verdrag tussen Nederland en Zweden gesloten waarin de twee landen een alliantie vormden en goede handel met elkaar dreven.
Dit leidde er onder andere weer toe dat Nederland veel woorden uit het Zweeds overnam en ons zelfs lieten inspireren in cuisine.
Ligging: welke landen liggen dicht bij Nederland?
Je zal vaak zien dat landen die naast elkaar liggen, of in ieder geval bij elkaar in de buurt, dat ze ook veel overeenkomsten hebben in hun culturen.
Dit ligt natuurlijk ook aan geschiedenis, maar daartegenover staat natuurlijk ook het feit dat ze ook nu nog constant met elkaar in aanraking komen.
Dus, laten we eens kijken naar onze buurlanden: Duitsland, België en Engeland.
Laten we beginnen met Engeland; we hebben immers allebei een koningshuis en ze hebben ons flink geholpen in onze laatste oorlog.
Echter, omdat Engeland overzees ligt en er in het Verenigd Koninkrijk al sinds mensenheugenis conflicten zijn geweest tussen de lokale stammen – die ook elk hun eigen cultuur hadden – heeft de Nederlandse cultuur niet voldoende aanraking gehad met die van de Engelsen.
België en Duitsland
Onze zuider- en oosterburen zijn daarentegen een heel ander verhaal; al sinds prehistorische tijden hebben wij bloedverwantschap met Germaanse stammen die in Duitsland leefden en niet te vergeten is het noordelijke deel van België ooit zelfs een onderdeel geweest van ons koninkrijk.
Duitsland
Als we eerst naar Duitsland kijken, is natuurlijk de opmerkelijkste overeenkomst onze taal.
Het Nederlands lijkt in veel opzichten ontzettend veel op het Duist en wanneer je naar Oost-Nederland en West-Duitsland gaat, zal je merken dat de verschillen zelfs nog kleiner zijn.
Bovendien hebben zowel Duitsers als Nederlanders een sterk individualistisch karakter en denken we, uitgaande van het cultuurmodel van Trompenaars, allebei op een erg universalistische manier.
Dit houdt onder andere in dat in momenten van conflict regels en eerlijkheid belangrijker zijn dan onderlinge banden en sociale contacten.
België
Voor ‘België’ zullen we ons in dit geval meer focussen op het noordelijke gedeelte, namelijk Vlaanderen.
Deze deelstaat heeft immers toch zeker 1830 deel uitgemaakt van het Koninkrijk de Nederlanden – dat moet toch wel leiden tot culturele overeenkomsten?
Welzeker! Naast natuurlijk de gedeelde taal, zijn er nog steeds mensen in Vlaanderen die samen met Nederland weer één land zouden willen vormen.
Je zult ook zien dat in Zuid-Nederland ook meer gelijke mentaliteit heerst met Vlamingen – denk hierbij onder andere aan het zogeheten “Bourgondisch genieten”, iets waar steeds meer Nederlanders zich in kunnen vinden.
Conclusie
Al bij al is het eigenlijk niet echt mogelijk om vast te stellen welke culturen nou net wat meer op elkaar lijken dan andere culturen.
Zo zal je altijd wel overeenkomsten en verschillen vinden als je zoekt: Belgen worden bijvoorbeeld vaker als losser in de omgang gezien dan Nederlanders, waar men in Zwitserland juist net zo multicultureel accepterend zijn als Nederlanders.
En zoals je zelf al weet, zijn zelfs hier in Nederland heuse cultuurverschillen te vinden.
En al deze verschillen en overeenkomsten maken het juist zo leuk en spannend om met mensen uit andere streken in contact te komen – soms al in andere huishoudens.
En hoewel cultuur mensen en landen kleur en smaak geeft, heeft elke cultuur één ding gemeen: ze geven genoeg om over te praten.
