Ypenburg, IJburg, Almere-Buiten: het zijn allemaal bekende Vinex-wijken. Vinex, wat betekent dat eigenlijk?
Vinex staat voor de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra, en was het plan van de overheid om tussen 1995 en 2005 stadswijken te bouwen die aan bepaalde eisen moesten voldoen. Vinex-wijken hebben over het algemeen een negatief imago onder Nederlanders.
Hoe zijn Vinex-wijken ontstaan?
Het Nederlandse Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) heeft in de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra van 1991 vastgelegd hoe de bouw van nieuwe woninglocaties moet verlopen.
Simpeler gezegd, het Ministerie van VROM heeft in een nota bepaald hoe de nieuwbouw tussen 1995 en 2005 eruit moest komen te zien.
De locaties voor deze nieuwe wijken werden besloten door de provincies en de gemeenten. De enorme bevolkingsgroei in Nederland aan het eind van de 20e eeuw leidde tot een woningtekort.
Veel mensen wilden naar de steden verhuizen, waardoor de overheid moest ingrijpen. Het was namelijk niet de bedoeling dat er op willekeurige locaties nieuwe wijken gebouwd werden.
Dit zou problemen kunnen opleveren binnen de ruimtelijke organisatie van het hele land.
Het belangrijkste uitgangspunt van het ministerie van VROM was dat de nieuwe wijken rondom de stadscentra gebouwd zouden worden. De natuurgebieden van Nederland zouden onaangeroerd blijven.
Daarnaast zouden de nieuwe woningen moeten voorkomen dat mensen de stad verlaten, omdat het woningtekort de prijzen zou opjagen en verhuizen een goedkopere optie zou zijn.
Dit zou betekenen dat er een te groot verschil tussen rijk en arm zou zijn in het land. Kort gezegd: rijke mensen in de stad, arme mensen in dorpen.
De nieuwe wijken moesten ook makkelijk te bereiken zijn vanuit de stad voor openbaar vervoer en fietsen.
Er mocht niet te veel autoverkeer ontstaan. Een locatie dicht bij de stad was ook daarom een goede uitkomst.
De bewoners van de nieuwe wijken zouden gaan zorgen voor meer klanten voor bestaande bedrijven in de stad.
Er zouden dus geen of weinig winkels of andere voorzieningen worden geplaatst in de nieuwe wijken. De nieuwe bewoners zouden gebruikmaken van de bestaande bedrijven.
Tenslotte was het de bedoeling om de huishoudens te ‘herinrichten’. Er bestond namelijk een probleem dat rijke huishoudens goedkope woningen bezet hielden.
Huishoudens met een lager inkomen konden daardoor moeilijker een betaalbaar huis vinden. De oplossing hiervoor was door de rijkere huishoudens naar de nieuw wijken te lokken, waar de huizen duurder waren.
Er zijn sociale woningen in Vinex-wijken, maar over het algemeen werd aangehouden dat maximaal dertig procent van de nieuwe huizen sociale woningen mochten zijn.
Hierdoor behielden de nieuwe wijken de status van middenklasse.
Slecht imago
Voor sommige mensen is ‘Vinex’ bijna een scheldwoord. Het wordt namelijk snel geassocieerd met inspiratieloze stadswijken waar niets te doen is.
Het woord Vinex buurt heeft door de jaren heen de volgende associatie gekregen: saaie buurt, buurt zonder winkels, of buurt voor jonge gezinnen.
Soms wordt een rustige buurt zelfs abusievelijk “vinex” genoemd om het karakter van de buurt aan te duiden.
De architectuur, de bereikbaarheid, de huizenprijs en het gebrek aan voorzieningen zijn over het algemeen de grootste punten van kritiek wat betreft de Vinex-wijken.
Het probleem wordt over het algemeen als volgt verwoord: de wijken zijn als een totaal andere wereld opgezet in vergelijking met de omgeving.
De rijtjeshuizen zijn als blokkendozen neergezet, zonder aandacht te schenken aan de leefbaarheid. Enkele uitgangspunten van het ministerie van VROM zijn dus niet goed uitgepakt.
In general, the residents of the Vinex neighborhoods are still relatively wealthy, but this has also led to a lack of diversity in the neighborhoods. Compared to the rest of the Netherlands, it is therefore not a good reflection of society.
De beloofde bereikbaarheid is ook niet overal realiteit geworden. Veel bewoners gebruiken nog steeds hun auto om naar werk te gaan of boodschappen te doen.
Hierdoor zijn er juist meer auto’s op de weg gekomen. Doordat dit beeld niet past met de oorspronkelijke planning van de Vinex-wijken, is er ook vaak een tekort aan parkeerplaatsen.
Het gebrek aan voorzieningen is een doorn in het oog geworden voor de bewoners.
De planning van de Vinex-wijken biedt geen ruimte voor ondernemers om winkels of horeca te openen, waardoor men nog steeds naar de stad moet gaan voor kleine boodschappen of een kopje koffie.
Een laatste probleem met Vinex-wijken is een pijnlijke: er is nog steeds woningnood in de steden, en de stijging van de woonprijzen hebben ertoe geleid dat zelfs mensen uit de middenklasse moeilijk een Vinex-woning kunnen betalen.
Natuurlijk zijn de Vinex-wijken zelf hier niet verantwoordelijk voor, maar sommige mensen nemen het de overheid wel kwalijk dat ze dit niet konden voorzien.
Sommige critici beweren dat de overheid te gulzig is geweest met het schrijven van de nota voor de nieuwe stadswijken.
De winst die gemaakt kon worden met het woningproject, werd als belangrijker beschouwd dan de leefbaarheid.
Conclusie
Vinex-wijken zijn het resultaat van een nota van het ministerie van VROM, waarin werd gesteld dat er nieuwe stadswijken moesten worden gebouwd om het woningtekort tegen te gaan.
Deze wijken moesten allemaal voldoen aan dezelfde eisen, waardoor Vinex-wijken tot op de dag van vandaag makkelijk te herkennen zijn.
Er is veel kritiek geleverd op Vinex-wijken. Ze kunnen eentonig aanvoelen, omdat de huizen er hetzelfde uitzien en er geen winkels zijn.
