Maastricht is de oudste stad van Nederland. Kortom, een plek met een rijke geschiedenis. Tal van onderdelen van het boeiende verleden van de stad hebben – meestal dankzij een of meerdere restauraties – de tand des tijds doorstaan en zijn daarom vandaag de dag nog steeds in volle glorie te aanschouwen.
Een dagje Maastricht voert je op tal van plaatsen dan ook terug naar lang vervlogen tijden. Dit zijn de 10 leukste bezienswaardigheden van deze Limburgse hoofdstad aan de Maas.
Inhoudsopgave
1. Fort Sint Pieter
Dit fort tref je op de noordflank van de Sint-Pietersberg aan. Het gebouw stamt uit het begin van de 18de eeuw en was destijds onderdeel van de Maastrichtse vestingwerken. Het doel van het militaire bouwwerk was om aanvallen vanuit het zuiden af te kunnen slaan.
Die beoogde strategie bleek compleet te falen, toen de Fransen aan het eind van de 18de eeuw het fort aan de minder goed beschermde achterzijde aanvielen. Na de opheffing van de verdedigingsfunctie in 1867 deed een deel van het pand enige tijd dienst als horecagelegenheid. Tegenwoordig is het een rijksmonument en een toeristische attractie.
2. Boekhandel Dominicanen
Boekhandel Dominicanen is in architectonisch opzicht waarschijnlijk de mooiste historische boekhandel van Nederland. Het pand waarin dit bedrijf gevestigd is, is namelijk de voormalige Dominicanenkerk.
Deze kerk werd in de 13de eeuw als kloosterkerk gebouwd. Sinds de opheffing van het klooster aan het einde van de 18de eeuw heeft het gebouw diverse functies vervuld, waaronder (deels) als drukkerij, stadsmagazijn en expositieruimte. Na het verliezen van de kerkelijke functie vonden gelukkig nog wel diverse restauraties plaats, waardoor het historische karakter zo goed mogelijk werd behouden.
Dat kwam in de 20ste eeuw goed uit, want toen deed het gebouw toch weer enige decennia lang dienst als parochiekerk. Vanaf de jaren ‘70 kreeg het kerkgebouw weer allerlei andere functies, waaronder die van feestlocatie, postkantoor en zelfs van fietsenstalling. Sinds 2007 is er een boekhandel in het fraaie historische pand gevestigd.
3. Onze Lieve Vrouwe Sterre der Zee Basiliek
Je vindt deze indrukwekkende basiliek aan het Onze Lieve Vrouweplein in het centrum van Maastricht. De kerk geniet onder meer bekendheid dankzij z’n rijk gebeeldhouwde kapitelen in de kooromgang en de kapel waarin het beeld van de Sterre der Zee bewonderd kan worden.
Dit laatstgenoemde beeld is een 15de-eeuws genadebeeld van Maria, dat in opdracht van paus Pius X in 1912 officieel pauselijk werd gekroond. De kerk, kapel, kruisgang en schatkamer van deze basiliek zijn dagelijks voor het publiek toegankelijk.
4. Sint-Servaasbasiliek
Dit historische kerkgebouw wordt ingeklemd door 3 Maastrichtse pleinen: het Vrijthof, het Keizer Karelplein en het Henric van Veldekeplein. Experts vermoeden dat deze kerk op de plek werd gebouwd waar Sint Servaas is begraven.
Het is sowieso het oudste, nog bestaande kerkgebouw van Nederland. De basiliek is grotendeels in romaanse stijl gebouwd, waarbij de bouwers met name mergel en kolenzandsteen als bouwmateriaal hebben gebruikt. Zowel de kerk alsook de kloostergangen en de schatkamer zijn dagelijks geopend voor het publiek.
5. Vrijthof
Het Vrijthof is het grootste plein van Maastricht en daarom uitermate geschikt voor allerlei jaarlijks terugkerende evenementen, waaronder het carnaval, de kermis en de openluchtconcerten van André Rieu.
Op en rondom het plein tref je talrijk monumentale panden aan, waaronder een voor Nederland unieke kerkentweeling. Op het plein zelf kom je onder meer de fontein ‘Hawt uuch vas’, de Luikse perroen, een uit 1905 stammende gietijzeren klok en een muziekkiosk tegen.
Met andere woorden: je bent op het Vrijthof niet snel uitgekeken. Voor, tijdens of na je ontdekkingstocht kun je op een van de gezellige terrassen aan de rand van het plein plaatsnemen.
6. Helpoort
De Helpoort is een van de oude stadspoorten van Maastricht. De poort maakte ooit deel uit van de eerste middeleeuwse stadsmuur en is vandaag de dag te vinden in het Jekerkwartier, aan het zuideinde van de Sint Bernardusstraat, tegenover het Pesthuys.
Omdat de Helpoort in het tweede kwart van de 13de eeuw werd gebouwd – en nog steeds recht overeind staat – is het officieel de oudste stadspoort van Nederland. Door de eeuwen heen werd er – vaak vanuit tactisch oogpunt – af en toe wel het een en ander aan de poort veranderd.
Vanaf de 17de eeuw werd de poort enige tijd gebruikt voor de opslag van buskruit. Tegenwoordig doet het gebouw dienst als expositieruimte.
7. Markt
De Merret, zoals Maastrichtenaren dit plein zelf noemen is een plein in de binnenstad. Het is de plek waar letterlijk al eeuwenlang regelmatig warenmarkten plaatsvinden. Aan de rand van de Markt tref je het statige, in 1664 voltooide stadhuis van Maastricht aan, dat in architectonisch opzicht in feite ook mede verantwoordelijk is voor de huidige vorm van het plein.
De meeste huizen rondom het plein zijn in de 17de en 18de eeuw gebouwd. Buiten het fraaie historische karakter van het plein, is het ook een geliefde horecalocatie. Je treft er namelijk tal van terrassen aan waar je op je gemak een hapje en een drankje kunt doen.
8. Stokstraat
Dit is de belangrijkste straat van het Stokstraatkwartier, dat ook meteen een van de oudste buurten van Maastricht is. De straat is gevuld met tal van historische gebouwen, waarin in veel gevallen luxe winkels zijn gevestigd. Veel van de gebouwen zijn overigens ook rijksmonumenten.
Opgravingen hebben aangetoond, dat er en tijde van het Romeinse Rijk al mensen op deze locatie woonden, ook al had de straat toen een ander verloop. De Stokstraat heeft er lang niet altijd zo fraai uitgezien als hij tegenwoordig doet.
Tot een groots renovatieproject in 1950 was het een verpauperde omgeving met veel sociale problemen, waar gegoede burgers niet graag doorheen liepen.
9. De Bisschopsmolen
Enigszins verborgen tussen de nauwe straatjes, pleintjes en hofjes in de binnenstad van Maastricht ligt De Bisschopsmolen. Het is een middelslag watermolen die door het riviertje de Jeker in beweging wordt gebracht. Van de 15de tot de 18de eeuw werd de molen door de plaatselijke bierbrouwers gebruikt voor met malen van mout.
Daarna diende het lange tijd als pelmolen. In 1924 werd het oorspronkelijk houten rad vervangen door een geklonken ijzeren variant. Na de meest recente restauratie in 2004 wordt De Bisschopsmolen vandaag de dag onder meer gebruikt voor het malen van spelt.
10. Sint Servaasbrug
Deze brug over de rivier de Maas is zonder twijfel hét symbool van Maastricht. De stenen boogbrug kent z’n oorsprong in de 13de eeuw en is daardoor de oudste nog bestaande brug van Nederland.
Dat is mede te danken aan het feit dat de Sint Servaasbrug door de eeuwen heen regelmatig werd gerestaureerd of zelfs compleet werd herbouwd. Op de brug tref je verschillende kunstwerken aan, waaronder een beeld van de Maastrichtse bisschop en patroonheilige Servatius, waarnaar de brug – overigens pas vanaf 1932 – werd vernoemd.
