Vinex is de afkorting van Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra. Deze nota is een document uit 1991 van het toenmalige ministerie van VROM en legt uit hoe steden zonder veel problemen de daarop volgende decennia uit konden breiden. Dat bleek hard nodig te zijn, want de woningnood was hoog en het aantal inwoners van Nederland bleef doorlopend groeien.
Het resultaat: ons land kreeg er in ongeveer 25 jaar zo’n 700.000 woningen bij. Sommige van de vinexwijken die hierdoor ontstonden zijn tamelijk bescheiden van omvang. Maar er zijn er ook die ruimte bieden aan letterlijk tienduizenden inwoners. In dat kader presenteren we je hieronder de 10 grootste vinexwijken van Nederland.
Inhoudsopgave
1. Leidsche Rijn, Utrecht
De vinexwijk Leidsche Rijn, ten westen van het Amsterdam-Rijnkanaal is zonder twijfel de grootste in z’n soort. De wijk dankt z’n naam aan het gelijknamige kanaal dat door er doorheen loopt. Anno 2020 is dit reusachtige vinexproject voor 90 procent voltooid.
Het resultaat van decennia lang bouwen is indrukwekkend. Het gebied biedt vandaag de dag woonruimte aan maar liefst 41.300 personen. Leidsche Rijn beschikt over een eigen treinstation en biedt automobilisten gemakkelijk toegang tot de snelwegen die rondom Utrecht liggen.
2. Almere Stad, Almere
Als jongste stad van Nederland, zou je bijna heel Almere als één grote vinexwijk kunnen beschouwen. Concreet gezien is dat echter niet juist, omdat er ook al woningen werden gebouwd voordat de term ‘vinex’ door de overheid werd geïntroduceerd.
Almere Stad voldoet tot op zekere hoogte echter wel aan alle criteria van een vinexwijk. Zo werd het nieuwe stadscentrum er namelijk in 2006 in gebruik genomen en zijn tal van huizen in Almere Stad Oost, Almere Stad West en Almere Stad Centrum pas rond de eeuwwisseling of later gebouwd. Inmiddels wonen er zo’n 42.100 mensen in dit stadsdeel.
3. Reeshof, Tilburg
Aan de westzijde van Tilburg vind je stadsdeel de Reeshof. Aangezien de eerste huizen in deze wijk al in 1980 gebouwd werden kon er in eerste instantie nog niet van een echte vinexwijk gesproken worden.
Dat label werd er pas vanaf de jaren ‘90 opgeplakt, toen het gebied volgens het nieuwe vinex-principe verder werd uitgebreid. De naam van deze wijk verwijst naar het landgoed Rey’s Hof, dat in het verleden in het huidige woongebied te vinden was.
De ruim 28.400 inwoners van de Reeshof profiteren vandaag de dag van allerlei moderne voorzieningen, waaronder een in 2007 gebouwd winkelcentrum, dat de naam ‘De Vallei’ heeft meegekregen.
4. Ypenburg, Den Haag
De Haagse vinexwijk Ypenburg dankt haar naam aan het gelijknamige vliegveld, dat er op die locatie ooit in bedrijf was. Na de sluiting van dit vliegveld in 1992 werden er al snel de eerste concrete plannen gerealiseerd voor de plaatsing nieuwe woningen. Het gevolg is dat Ypenburg inmiddels ruim 27.700 inwoners telt.
Een unicum in de wijk was het project ‘Kunst aan Huis’. Hierbij kregen alle nieuwe wijkbewoners de gelegenheid om gratis een klein kunstwerk van een achttal verschillende kunstenaars uit te kiezen, dat vervolgens bij wijz van decoratie letterlijk aan hun huis werd bevestigd.
5. Oosterheem, Zoetermeer
De bouwstart van de vinexwijk Oosterheem, aan de oostrand van Zoetermeer, ging in het jaar 2000 van start. Amper 20 jaar later wonen er ongeveer 26.600 mensen en is Oosterheem opgedeeld in de buurten Buythen, Tuindorp, Rietvaart, Parkeiland, Waterzicht, Heemburgh, De Wadi, De Hoven, Het Veld, De Watrerrand en Oosterheem Centrum.
In deze laatstgenoemde buurt bevindt zich ook het winkelcentrum van de wijk, evenals een bibliotheek, een wijkpost, een kerkgebouw en een gezondheidscentrum.
Sinds 2009 kunnen wijkbewoners en andere geïnteresseerden ook een bezoek brengen aan stadsboederij De Weidemolen, die aan de rand van de wijk ligt.
6. Carnisselande, Barendrecht
Carnisselande is een vinexwijk die officieel deel uitmaakt van de gemeente Barendrecht, Veel van de inwoners hebben echter gevoelsmatig meer de indruk dat ze bij Rotterdam horen. Het feit dat er vooral veel voormalige Rotterdammers in deze wijk wonen, zal daarbij ongetwijfeld ook een belangrijke rol spelen.
De wijk is vernoemd naar het buurtschap Carnisse, dat in het verleden zo’n 5 kilometer ten westen van Barendrecht lag. Opvallend aan deze vinexwijk is dat je er een aangenaam grote variatie aan architectuur en stedenbouw tegenkomt.
Populaire trekpleister van Carnisselande is de Gaatkensbult ten zuiden van de wijk. Vanaf het hoogste punt van deze bult heb je een wijds uitzicht op onder meer de skyline van Rotterdam en het Botlekgebied. Deze vinexwijk telt tegenwoordig zo’n 24.600 inwoners.
7. Stadshagen, Zwolle
De vinexwijk die voor een flinke uitbreiding van Zwolle zorgde vind je in het noordwesten van de stad. In het polderland van Mastenbroek om precies te zijn. Eigenlijk bestaat Stadshagen uit 2 aparte delen, waarvan het eerste deel (Stadshagen I) recentelijk is voltooid.
Wat de komende jaren volgt is de bouw van Stadshagen II, waardoor de volledige (gecombineerde) woonwijk uiteindelijk uit 16.000 woningen zal gaan bestaan.
De vinexwijk heeft een eigen treinstation en is daarnaast prima op de fiets en met de auto te bereiken. Het aantal inwoners van Stadshagen bedraagt momenteel zo’n 24.500 personen.
8. IJburg, Amsterdam
Omdat er in Amsterdam weinig mogelijkheden waren om verder uit te kunnen breiden, moest er een alternatieve oplossing worden bedacht om nieuwe woningen te kunnen bouwen.
Uiteindelijk besloot men om speciaal voor dit doel aan de rand van het IJmeer een kunstmatig eiland te realiseren waarop vervolgens de vinexwijk IJburg verrees.
Kenmerkend aan deze nieuwe woonwijk is dat het voorzien is van een overwegend rechthoekig stratenpatroon. In IJburg wonen vandaag de dag ongeveer 24.400 mensen.
9. Houten-Zuid, Houten
Kenmerkend aan de vinexwijk Houten-Zuid in de Utrechtse plaats Houten, is dat je er tal van woningen op aparte eilandjes aantreft. Dit geeft de wijk een ruimtelijke sfeer. Sowieso is er in Houten-Zuid veel aandacht geschonken aan het creëren van natuurlijke omgevingen.
Dit komt onder meer tot uiting in het vele groen en de talloze waterpartijen die de wijk rijk is. Daarnaast zijn tal van reeds bestaande landelijke elementen, zoals oude boerderijen, bewaard gebleven, wat de binding met de natuur nog meer versterkt.
Verdeeld over de wijken Loerik, Overdam, Hofdstad, Schonauwen, De Hoon, Leebrug en Castellum telt Houten-Zuid tegenwoordig zo’n 20.700 inwoners.
10. Leidschenveen, Den Haag
Voorheen behoorde Leidschenveen toe aan de gemeente Leidschendam, maar tijdens een gemeentelijke herindeling in 2002 werd dit gebied toebedeeld aan Den Haag.
De hofstad maakte er in hoog tempo haar achtste stadsdeel van, dat vandaag de dag uit de wijken Velden, Waterland, ‘s-Gravendreef, Lanen en De Dijken bestaat.
Deze vinexwijk ligt tussen de A4 en de A12 snelwegen ingeklemd en is dus goed bereikbaar met de auto. De ruim 20.700 inwoners profiteren daarnaast van prima ov-verbindingen.
Zo is sinds 2007 RandstadRail in de wijk actief, die voor rechtstreekse verbindingen met de binnensteden van Den Haag en Rotterdam zorgt.
