We zien, voelen, horen, ruiken en proeven. Dit zijn de meest bekende zintuigen van de mens. Toch hoor je wel eens dat er meer zintuigen zijn. Hoeveel zijn het er dan precies?
Lange tijd werd gedacht dat de mens vijf zintuigen had. Ondertussen is bewezen dat het er meer zijn. Toch is er geen officieel getal dat aangeeft hoeveel zintuigen er zijn.
Over het algemeen wordt er gesproken van acht menselijke zintuigen, maar sommige wetenschappers geloven dat het er meer dan 33 kunnen zijn.
Inhoudsopgave
Wat is een zintuig?
Een zintuig is in het kort een systeem in je lichaam met cellen die met signalen reageren op een bepaalde energie.
Deze energie, ook wel externe prikkels genoemd, komt overeen met een regio in je hersenen, waar de signalen ontvangen worden. Als dit gebeurt, ben je bewust van iets wat buiten jezelf bestaat.
In het oude Griekenland beweerde de filosoof Aristoteles dat de mens vijf zintuigen had, namelijk zien, horen, ruiken, proeven en voelen.
In de tussentijd hebben er echter wat ontwikkelingen plaatsgevonden. Neurowetenschappers zijn het niet met elkaar eens over de hoeveelheid zintuigen die een mens heeft. Dit ligt aan de definitie die aan een zintuig wordt gegeven.
In dit artikel zullen we uitgaan van de acht grootste zintuigen, en daarnaast zullen we enkele zintuigen benoemen die door sommige wetenschappers erkend worden.
Welke zintuigen zijn er?
De acht grootste zintuigen zijn in twee categorieën verdeeld. Dit zijn de speciale zintuigen en de somatische zintuigen.
De speciale zintuigen
Het gezichtsvermogen is het zintuig dat je je zicht geeft. Het orgaan waar de prikkels van de buitenwereld binnenkomen, zijn de ogen. Deze prikkels bestaan uit licht.
Gehoor is het tweede zintuig. Prikkels in de vorm van trillingen komen je oren binnen, waardoor je geluiden kunt horen.
De reukzin werkt met je neus. Moleculen of stoffen komen als prikkels je neus binnen, wat het mogelijk maakt voor mensen om te ruiken.
Smaakzin werkt met de tong, waardoor je kunt smaken. Ook hier komen de prikkels in de vorm van moleculen of stoffen.
Evenwichtzin is een redelijk ‘nieuw’ zintuig. Aristoteles zag dit niet als een zintuig, maar met meer onderzoek is gebleken dat evenwicht wel degelijk door een zintuig waargenomen wordt. Dit gebeurt met behulp van je evenwichtsorgaan, dat in je oren zit. De prikkels zijn de beweging van de endolymfe, dat parallel staat met de grond van de aarde. Zo voel je bijvoorbeeld aan dat je uit balans valt.
De somatische zintuigen
De somatische zintuigen hebben te maken met voelen. Voelen wordt onderverdeeld door de gewaarwordingen die je door de huid tot je opneemt.
Tastzin helpt je te voelen. Als je iets aanraakt, vervormt je huid lichtelijk, dit zijn de prikkels die het huidorgaan naar je hersenen doorstuurt.
Thermoceptie is het voelen van kou en warmte. Omdat je huid hierbij niet vervormt, valt het niet onder tastzin. In plaats daarvan bestaan de prikkels bij thermoceptie over het opwarmen of afkoelen van de huid.
Nociceptie is een soort combinatie van tastzin en thermoceptie, maar op een extreme manier. Dit is namelijk het zintuig dat pijn bepaalt. Je huid neemt pijn waar door extreme vervorming van je huid of extreme verwarming of afkoeling.
Andere zintuigen
Lichaamsbewustzijn
Er zijn twee zintuigen die worden gebruikt om gevoel of ongemak binnen het lichaam aan te voelen. Deze worden niet door iedereen als zintuig gezien omdat het geen energieën buiten het lichaam waarneemt, maar simpelweg de behoeftes van een lichaam aangeven. Kortom: lichaamsbewustzijn is gewoon je lichaam dat zijn werk doet.
Toch vinden sommige neurowetenschappers wel dat deze zintuigen binnen de definitie van een zintuig valt. Deze twee zintuigen werken als volgt:
Proprioceptie werkt met je spieren en peeszintuigen. Hiermee voel je de bewegingen van je lichaam aan. De prikkels zijn spierspanningen en het rekken van de pezen, maar deze prikkels zijn dus niet extern.
Interoceptie is de gewaarwording dat je lichaam een bepaalde stof moet innemen of uitstoten. Gevoelens van honger en dorst zijn voorbeelden van interoceptie, maar ook het aanvoelen dat je naar de wc moet. Deze gewaarwording wordt door verschillende organen in je lichaam gedaan.
De pijnappelklier
De pijnappelklier bevindt zich tussen je ogen in de hersenen.
In oosterse filosofieën wordt deze klier gezien als de zetel van de ziel. Sommige mensen zien de pijnappelklier als een ‘buitenzintuiglijk’ zintuig.
In yoga en bij meditatie wordt de pijnappelklier gebruikt als een soort schakelstation tussen de buitenwereld en je innerlijke wereld. Als zintuig verwerkt deze klier dus hoe je de buitenwereld ervaart. De prikkels bestaan dus in principe uit alles in de wereld om je heen.
Natuurlijk is dit moeilijk om wetenschappelijk te bewijzen. Daarom wordt de pijnappelklier over het algemeen niet meegerekend tot de lijst van zintuigen.
Conclusie
Er zijn meer dan vijf zintuigen. Wetenschappers zijn het niet eens over de definitie van een zintuig, daarom is er geen officieel aantal. Toch wordt er tegenwoordig vaak gesproken van acht zintuigen.
Een zintuig is een orgaan of lichaamsdeel dat prikkels naar je hersenen stuurt, zodat je je bewust wordt van iets in de buitenwereld.
De acht grootste zintuigen worden in twee categorieën verdeeld: de speciale zintuigen en de somatische zintuigen. Daarnaast zijn er zintuigen die niet door iedereen geaccepteerd worden.
