Het woord reptiel betekent kruipend dier. Maar behalve kruipen moeten ze ook aan andere voorwaarden voldoen. Een reptiel heeft een skelet en is koudbloedig, wat betekent dat hun lichaamstemperatuur zich aanpast aan de omgevingstemperatuur.
De meest bekende soorten reptielen zijn krokodilachtigen, schildpadden, hagedisachtigen en slangen. Deze hoofdcategorieën zijn weer onder te verdelen in meer dan 10.000 verschillende diersoorten.
Inhoudsopgave
1. De krokodilachtigen
Van alle reptielen spreekt de krokodil bij de meeste mensen het meest tot de verbeelding. Deze overlevende fossiel doet met zijn grote bek vol tanden zeer angstaanjagend aan. Een aanval van een krokodil overleef je meestal ook niet, en die angst is ons door de tv goed ingeboezemd. In heel veen natuurfilms zie je de ongelijke strijd van een drinkend hert met een krokodil.
De groep krokodilachtigen is onder te verdelen in 3 subgroepen: de krokodil, de alligator en de kaaiman, en de gaviaal. Op het eerste gezicht lijken ze heel veel op elkaar. Ze hebben allemaal een breed en redelijk plat lichaam wat bedekt is met haast ondoordringbare schubben en een gespierde staart. Ze zijn ook alle drie carnivoor, wat betekent dat ze alleen vlees of vis eten. Met een lekkere frisse salade of een gebakje maak de krokodillenfamilie niet blij. Het verschil tussen de 3 soorten zit ‘em vooral in de vorm van de bek en de tanden.
De échte Krokodil
De Krokodil heeft een bek die je met een C kunt vergelijken. De tanden in de onderkaak passen naadloos tussen de tanden in de bovenkaak, en beide rijen tanden zijn zichtbaar wanneer de krokodil zijn mond dicht heeft. Hiermee graait hij naar alles wat beweegt, van vogels tot grote zoogdieren. Alle dieren die bij een waterplas komen drinken dienen op hun hoede te zijn voor deze roofzuchtige familie. Er zijn 14 verschillende krokodillensoorten aan te wijzen. Hun leefgebied strekt zich uit van Afrika, Zuidoost-Azië, Zuid-Amerika en Australië.
De Alligator en de Kaaiman
Alligators en Kaaimannen zijn een familie uit de orde krokodilachtigen, en omvat alle alligators en kaaimannen. Er zijn kleine, maar duidelijke verschillen aan te wijzen tussen deze twee familieleden.
De Alligator
Er zijn vandaag de dag nog maar 2 soorten echte alligators in de wereld: de Chinese alligator die in de Yangtzerivier leeft en de mississippialligator uit Noord-Amerika.
Deze imposante beesten kunnen tot wel 6 meter lang worden.
De kop van een echte alligator lijkt veel op die van een krokodil, maar dan iets korter en iets breder. Het opmerkelijkste verschil is dat je bij een alligator met een gesloten bek alleen de boventanden ziet. Alligators zijn minder agressief dan krokodillen en hebben soms de neiging om bebouwde gebieden op te zoeken, waar ze honden en katten en andere kleine beesten die te dicht bij het water komen snatchen.
De Kaaiman
Kaaimannen zijn met een gemiddelde lengte van 2 meter een stuk kleiner dan hun grote broer de alligator
Alleen de zwarte kaaiman komt met 4.5 meter een beetje in de buurt. Kaaimannen hebben dezelfde schedelvorm als de alligator, alleen iets korter en breder. Ze eten voornamelijk kleinere beesten zoals watervogels, vis, apen en ratten.
Kaaimannen kun je in Centraal- en Zuid-Amerika tegenkomen. Er zijn 6 verschillende soorten kaaimannen, die onderling iets van elkaar verschillen.
2. De Schildpad
Schildpadden zijn reptielen die gekenmerkt worden door een stevig en bolvormig schild.
Er zijn iets minder dan 350 verschillende soorten schildpadden, in te delen in veertien verschillende families. Grof gezegd heb je de zeeschildpad, de zoetwaterschildpad, moerasschildpad, de landschildpad, de reuzenschildpad. Onderling kunnen deze soorten sterk verschillen in levenswijze, kleur, dieet en grootte.
Schildpadden hebben geen tanden, maar een soort snavel. Hun harde pantser zorgt ervoor dat ze geen borstkas hebben om mee te ademen. Ze ademen door de lucht naar hun longen te ventileren door de beweging van de huid en spieren tussen de nek en voorpoten.
Schildpadden komen over de hele wereld voor. Helaas worden tientallen soorten ernstig bedreigd, met de mens al grootste vijand. De belangrijkste bedreigingen zijn dierenhandel, consumptie, en vernietiging van de habitat.
3. De hagedisachtigen
Tot de hagedisachtigen behoren 38 verschillende families, waaronder de echte hagedissen, leguanen & varanen en hazelwormen. Samen gaat het hier over iets minder dan 6.000 verschillende soorten hagedisachtigen.
De Hagedis
Hagedissen zijn de grootste groep van alle moderne reptielen. De meeste soorten hagedissen blijven klein, met een gemiddelde lengte van een halve meter, inclusief staart. De meesten zijn bruin tot groen van kleur en hebben een redelijk plat lichaam waarbij de kop en de staart duidelijk te onderscheiden zijn en vier krachtige, goed ontwikkelde poten. Bij de Hazelworm ontbreken echter alle poten.
Hagedissen zijn meestal overdag actief en leven meestal op de grond. Ze zijn net als alle andere reptielen koudbloedig en nemen gaan regelmatig zonnebaden zodat ze warm worden en sneller kunnen bewegen. Hagedissen eten voornamelijk insecten, zoals krekels, kakkerlakken en sprinkhanen. De grotere soorten kunnen ook kleine knaagdieren eten en s’nachts leven. De levenswijze van de hagedis kan per soort enorm verschillen
De Leguaan
Er zijn 9 verschillende leguanen families aan te wijzen, met in het totaal ongeveer 40 verschillende soorten.
De bekendste hiervan zijn de groene leguaan die wereldwijd vaak als exotisch huisdier wordt gehouden, en de zeeleguaan, die bekend staat als de enige hagedisachtige die zijn voedsel uit de zee haalt. Ook de kameleon en de gekko’s vallen onder deze leguanenfamilie.
Leguanen worden over het algemeen groter dan de meest hagedissensoorten en kunnen een lengte van wel 1 meter bereiken (inclusief staart). Over hun rug loopt een rugkam, die het grootst is in hun nek. Mannetjes hebben vaak wat uitsteeksels aan hun kop.
Veel Leguanen eten als ze jong zijn insecten maar gaan later over op een vegetarisch dieet. Het menu hangt natuurlijk sterk af van de leefomstandigheden.
De meeste leguanen zijn goede klimmers, maar er zijn ook soorten die op de bodem leven
De Varaan
Er zijn ongeveer tachtig verschillende soorten varanen. Uiterlijk gezien lijken ze allemaal sterk op elkaar, maar de grootte kan enorm verschillen. Varanen zijn meestal carnivoor. Ze leven meestal van insecten en kleine beesten.
De gevaarlijkste van alle hagedisachtigen is de Komodovaraan. Dit beest kan wel 3 meter lang worden en eet kleine zoogdieren zoals geitjes, biggetjes en vogels, maar ook dode, rottende prooi van andere beesten en zelfs mensen. De varaan komt (gelukkig) alleen in het wild voor op de Indonesische eilanden.
4. De Slang
Slangen zijn evolutionair ontstaan uit hagedissen. Slangen zijn gemakkelijk herkenbaar. Ze hebben geen poten en een zeer lang en dun lichaam waarbij staart en kop vaak moeilijk te onderscheiden zijn. Er zijn iets minder dan 4.000 verschillende soorten slangen, waarvan ongeveer 15% giftig is. Slangen komen bijna overal ter wereld voor. Er zijn zeeslangen, rivierslangen, boomslangen, woestijnslangen en slangen die ondergronds leven.
Slangen zijn carnivoren. Ze eten kleine zoogdieren zoals konijntjes, muizen en ratten maar de meesten lusten ook graag een vogelei en insecten. Slangen hebben behalve de 2 hoektanden die gif kunnen verspreiden, geen andere tanden. De prooi wordt vaak nog levend en in één hap doorgeslikt en dan langzaam door de sappen in het lichaam van de slang verteerd.
Ook in België en Nederland komen slangen voor. De drie soorten zijn de ringslang, de gladde slang en de adder. Slangen zijn schuchtere beesten die een beschut leven leidden dus de kans dat je er eentje tegen komt, is zeldzaam. De ringslang en de gladde slang zijn niet gevaarlijk, maar mocht je gebeten worden door een adder dan is het toch wel heel erg aan te raden om direct medische hulp te zoeken.
