Stadhuizen zijn of waren gebouwen waarin de gemeente verblijft en haar representatieve en administratieve taken uitvoert. Tegenwoordig staan de meeste bekend als gemeentehuis.
De geschiedenis van stadhuizen in Nederland gaat ver terug. Het oudste stadhuis van Nederland werd in het jaar 1450 al geopend. Je vindt deze ook terug in deze top 10 mooiste stadhuizen van Nederland.
Inhoudsopgave
1. Koninklijk Paleis Amsterdam
Omdat het oude stadhuis vervallen was en vervangen moest worden, werd in de vroege 17e eeuw een wedstrijd uitgeschreven voor het nieuw te ontwerpen stadhuis. Het einde van de 80-jarige oorlog bracht zo’n vreugde met zich mee dat direct ook het meest ambitieuze project gekozen werd.
Dit werd het ‘Stadhuis op de Dam’ en was toentertijd het grootste niet-religieuze bouwwerk ter wereld welke een voor de 17e eeuw astronomische 8,5 miljoen gulden gekost heeft.
De oplevering was in 1655 en in het jaar 1808 werd het aan Koning Lodewijk Napoleon aangeboden als paleis. Sindsdien staat het dus ook bekend als het ‘Koninklijk Paleis Amsterdam’. Toch heeft er dus nooit een ‘Oranje’ in gewoond.
Wel wordt het nu nog door het Koninklijk Huis gebruikt voor bijvoorbeeld ontvangsten van bezoekende staatshoofden of bij ceremoniële aangelegenheden. In de periode dat het niet door het Koningshuis gebruikt wordt vinden er ’s zomers tentoonstellingen plaats.
2. Stadhuis van Gouda
In de kaasstad Gouda vind je het oudste stadhuis van Nederland. Het Gotische gebouw is geopend in 1450 alhoewel de volledige oplevering pas plaatsvond in 1458.
Dit waarschijnlijk één van de bekendste stadhuizen van Nederland en bevindt zich midden op een plein, om zo de kans op een verwoestende stadsbrand te verminderen.
Een replica op ware grootte is te vinden in het op Nederland gebaseerde themapark ‘Huis ten Bosch’ in Japan.
3. Stadhuis van Rotterdam
Naar Nederlandse begrippen heeft het Stadhuis van Rotterdam een zeer afwijkende bouwstijl. Waar de meeste duidelijk in renaissance, gotische of modernistische stijl zijn opgetrokken vind je aan de Rotterdamse Coolsingel een stadhuis met Byzantijnse, Romaanse en art-deco invloeden.
Bijzonder genoeg is dit één van de weinige gebouwen in het centrum van Rotterdam die het Duitse Bombardement in 1940 overleefd hebben. Sinds 1997 staat het op de monumentenlijst.
4. Stadhuis Leiden
Met een indrukwekkende 86 meter lengte heeft het stadhuis van Leiden verreweg de langste renaissancegevel van Nederland. Hierachter gaat echter een redelijk modern gebouw schuil.
Ook dit stadhuis is namelijk grotendeels door een brand verwoest, en wel in het jaar 1929. Binnenin is zo goed als alles van marmer en je zal direct herkennen dat één van ’s werelds meest bekende artiesten hier veelvuldig aan heeft gewerkt.
De vloer in de raadszaal en de grote klok zijn duidelijk van de hand van wiskundige meesterartiest M. C. Escher. Tot op de dag van vandaag in gebruik.
5. Stadhuis van Middelburg
Middelburg is een kleine stad gelegen in de provincie Zeeland. Het plaatselijke stadhuis is één van de oudste van Nederland. Alhoewel de bouw pas in 1520 volledig afgerond was, was deze al in 1452 begonnen. Dit omdat het nóg oudere stadhuis van Middelburg afgebrand is tijdens een grote stadsbrand.
Het stadhuis is in laat-gotische stijl gebouw. De geel, wit en rode ramen verwijzen naar de oude stadsvlag van Middelburg. Het werd tot 2004 gebruikt en herbergt hedendaags een kunstacademie en een kunsthal.
6. Stadhuis van Delft
Het oudste stadhuis van Delft stamt uit het jaar 1200. Een grote brand heeft deze in 1618 bijna volledig vernietigd, enkel een belfort bleef nog over: het Oude Steen.
Rondom deze toren is in 1620 het stadhuis van Delft opgetrokken en is één van de meer bekendere voorbeelden van de Hollandse Renaissancestijl. Tegenwoordig doet het enkel nog dienst als trouwlocatie.
7. Stadhuis van Franeker
In het Friese Franeker vind je één van de meest bijzondere stadhuizen uit deze lijst. Het rijke Franeker wilde benadrukken hoe goed het voor de wind ging en met dit bijzondere stadhuis is dat absoluut gelukt. Het gebouw is in Friese Renaissancestijl opgebouwd en de eerste steen werd gelegd op 24 juni 1591.
Het is dan ook één van de weinige stadhuizen die in de top 100 van de Rijksdienst voor Monumentenzorg. In het Amerikaanse Brookline, gelegen naast Boston, staat een exacte replica van dit artistieke hoogstandje.
8. Stadhuis van Haarlem
Op nummer 8 zijn we aanbeland bij het stadhuis van Haarlem, dat in ieder geval gedeeltelijk het oudste stadhuis van Nederland is. Het stadhuis bestaat namelijk uit veel verschillende onderdelen die allemaal in verschillende tijden en dus ook bouwstijlen zijn gebouwd. Dit zie je ook goed terug in het ontwerp.
Het oudste gedeelte komt helemaal uit 1370 maar bijna iedere eeuw wordt er wel iets nieuws toegevoegd. Een nabijgelegen klooster werd in de 16e eeuw toegevoegd aan het gebouw en de 21e eeuw is vooralsnog de enige waarbij er geen delen aangebouwd zijn. Het jongste is de toren. Deze is gebouwd in 1913. De gemeente zetelt er tot aan de dag van vandaag nog gedeeltelijk.
9. Oude stadhuis van Den Haag
Veel ouder is het oude stadhuis van Den Haag. De bouw was in 1964 gereed en is opgetrokken in de renaissancestijl. De voorgevel is geïnspireerd door op het stadhuis van Antwerpen. Bijna 200 jaar later is er nog een vleugel aan toegevoegd in Lodewijk de XIV-stijl. Als één van de weinige stadhuizen in Nederland ligt deze niet direct aan een plein.
Tot diep in de 20e eeuw zetelde het Haags bestuur hier. Tegenwoordig heeft het nog een ceremoniële functie en kan er getrouwd worden. Onder andere toekomstig Koningin van Nederland, Prinses Catharina-Amalia, heeft hier haar aangifte van geboorte gehad.
10. Raadhuis van Hilversum
We trappen af met het jongste stadhuis in deze top 10. Het Raadhuis van Hilversum. Het gebouw is in 1931 ontworpen door de wereldbekende stedenbouwkundige Willem Dudok. In de bouw zie je duidelijk historische elementen terug zoals de binnenplaats en klokkentoren.
Doch heeft het van buiten een zeer modern, strak en bijna militaristische uitstraling. Tijdens de bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog diende het als Nederlandse hoofdkantoor van de Wehrmacht, het Duitse Leger.
